Papierbiënnale 2012


Biografias Alicia Martin
‘Een waterval van boeken’ zo omschreef de NRC de installatie van beeldend kunstenaar Alicia Martin. Het wat saaie Meermanno museum aan de Prinsessegracht in Den Haag heeft een enorme ‘boost' gekregen door dit kunstwerk van de Spaanse kunstenaar. De pr-dame vertelt dat er dagelijks automobilisten stoppen en fietsers afstappen om naar boven te kijken waar de waterval lijkt te ontspringen uit het raam. In werkelijkheid zijn de boeken met tyeribs aan een kippengaas-frame gebonden en staan ze los van de monumentale muur van het pand. Ze trotseren weer en wind en de bladzijden kunnen vrij bewegen in de lucht wat het tot een levendig geheel maakt. De boeken die her en der verspreid liggen op de grond vervolmaken het beeld. In de tuin van het museum herhaalt zij dit recept nog een keer rondom een oude eik. De installatie is de publiekstrekker van de Papierbiënnale die dit jaar te zien is op twee locaties. Museum Rijswijk organiseert de papierbiënnale al voor de negende keer. Dit museum heeft er een nieuwe vleugel bij gekregen waardoor alle grote papierkunstwerken goed tot hun recht komen. Van de 250 aangemelde kunstenaars zijn er twintig geselecteerd. ‘Het niveau was hoog dit jaar en het aanbod verrassend’ zegt curator Anne Kloosterboer van Musem Rijswijk en redacteur van de mooie catalogus. Er is veel ruimtelijk werk te zien dit jaar zoals de organische sculpturen van Frits Achten of de celconstructies van Marlies Adriaanse. Meer maatschappelijk geëngageerd is het werk van Jacqueline Overberg. Zij laat in grote objecten aan de muur de schoonheid van geweld zien. Trekkers van geweerkolven beeldt zij levensgroot uit als abstracte beelden. Ze maakt deze van krantenartikelen die geweld en oorlog als onderwerp hebben. Genoeg materiaal dus. Ze bewerkt deze geweren met papier-maché en een polystyreen waardoor het een steenachtig en zware uitstraling krijgt. Tijdens het bekijken van de tentoonstelling is er altijd de verbazing en de verwondering voor zoveel ambachtelijke inspanningen. Kunstenaars die regel voor regel boeken uitsnijden om tot nieuwe fragiele vormen te komen. Het werk van architect Michael Hansmeyer dwingt respect af. Hij maakt met behulp van ingewikkelde computerberekeningen prachtige insnijdingen met laser in papier. Deze vellen stapelt hij en zo creëert hij vervolgens majestueuze zuilen. In Rijswijk is niet de zuil te zien, die staat in Zürich te pronken, maar wel het ‘negatief’ waar de zuil uitkomt. Voor dieptewerking had er een spiegel onder het beeld moeten staan maar die kwam helaas gebroken aan twee dagen voordat de tentoonstelling openging. 'Dat hebben we dus maar laten zitten' vertelt Anne Kloosterboer. Geeft niks, het is zo al adembenemend genoeg. De Papierbiënnale 2012 is nog te bezoeken t/m 25 november. Deze foto's geven een indruk van de tentoonstelling.

Verwoest huis Bloemhof


De architectonische installatie Verwoest Huis Bloemhof  in Rotterdam heeft Marjan Teeuwen gerealiseerd in samenwerking met een aannemer en een groep studenten; de huizen zijn eerst gestript, toen zijn er gaten gehakt in muren en vloeren, vloeren zijn geknakt en scheef gezet en het portiek is er over drie verdiepingen uitgesloopt. Er is door de aannemer ook nieuwe constructie aangebracht om de huizen veilig te houden. Toch blijft het een wankele en stoffige bedoening daar aan de Putsebocht. Teeuwen zoekt in haar werk een balans tussen opbouw en verwoesting, tussen orde en chaos, vallen en staan. De polariteit tussen die uitersten is een belangrijk thema in haar werk. Op de bovenste twee verdiepingen staan alle muren scheef, evenals de plafonds en vloeren; het wankele evenwicht dat je als kijker bij binnenkomst in het bouwval bekruipt, wordt ruimschoots bevestigd. Elk moment kan het huis instorten, lijkt het. De bouwmaterialen zijn afkomstig uit de panden zelf, een aantal materialen komt van de recycling en gaat daar ook weer naar terug. Het mooie in deze installatie vind ik de spiegeling. De onder- en benedenwoning zijn gespiegeld aan de andere kant. De trap loopt daar als middenlijn tussenin. Een trap die halverwege stopt in het rechter pand en doorloopt in het linkerpand. Je bekijkt de installatie dus voortdurend vanuit het linkerpand. Hier zijn de meeste ruimtes in tact gelaten. Toch zijn hier ook ingrepen gedaan, alle wanden zijn voorzien van rotzooi-stapelingen; rommelig en chaotisch. Stenen, stro, plastic buizen, houten planken, schrootjes, karton en Gammadozen zijn tussen de steunbalken gepropt. Alles wat verscholen zit achter doorgaans witte muren wordt zichtbaar. In de bovenste kamer is alles keurig aangeveegd behalve een berg bouwafval in de hoek. De piepkleine badkamer op de derde verdieping ligt er troosteloos en viezig bij, de kinderkamer vertoont nog sporen van Disney-behang. In deze ruimtes is nauwelijks ingegrepen en juist daarom zijn het beelden die mij ontroeren. Sporen van vervlogen tijden die verwijzen naar bewoners met jonge kinderen die hier ooit aan de Putsebocht gewoond hebben.
Maar eigenlijk gaat het werk over de rechterhelft. Daar heeft de kunstenaar zich uitgeleefd en gestapeld als een beeldhouwer. Muren zijn opnieuw opgebouwd met platen fermacell, gips en pvc. Alles is netjes geordend en gecomponeerd als een ritmisch muziekstuk. Meer lezen? Het hele artikel verschijnt eind september in Beelden. Verwoest Huis Bloemhof, een architectonische installatie, Putsebocht 58-60, Rotterdam.www.kw14.nl Open op 2 september, 7 en 14 oktober, 4 november, 2 december. In 2013 op 6 januari en 10 februari.

ZomerExpo 2012 Gemeentemuseum



Het hangt. Mijn schilderij In loving memory heeft zijn weg naar het museum gevonden. Bij binnenkomst in het Gemeentemuseum zie je het meerluik gelijk links in de gang, naast andere foto-collage werken. De opening afgelopen vrijdag werd druk bezocht door alle kunstenaars en hun geliefden. Benno Tempel, de directeur, sprak ons waarderend toe. Het thema liefde is heel gevarieerd in beeld gebracht door de diverse kunstenaars. Natuurlijk zijn er de schilderijen van geliefden, van omarmingen en kussende paren. Zoals Tot de dood ons scheidt van Wim van Gessel waarbij twee naakte mannen verstrengeld op de bank zitten waarvan eentje met een zuurstoffles. Maar ook een installatie van fietszadels in de vorm van Nederland trekt de aandacht. Een variatie op de diamanten schedel van Damien Hirst is The Miracle of Love, een penis vol diamanten van Allard Boterenbrood. Verder zijn er sieraden van oud papier, billen met putjes, versleten mouwen van colberts, een leren hart en de vliegende kat Orvillecopter van Bart Jansen. Inmiddels al verkocht voor een ton aan een buitenlandse galerie. In contrast daarmee zijn de fijngeschilderde potloodtekeningen van Sabine Liedtke van haar dementererde moeder. Mama is lief en Geen toegang brengen ontroerend mooi de laatste fase van een mensenleven in beeld. Jammer dat ze zo hoog in de zaal hangen. Maar ook de fijngeschilderde huid van een oude vrouw ontroert in De Trouwring, waarbij het glimmende goud schril afsteekt. De kunstenaar Alda Koning hangt met twee werken in het museum. Haar andere werk ‘In de ogen van de pionier’ laat alleen een paar oude ogen zien, maar de uitdrukking is zeer mooi weergegeven. Voor haar huid-schilderijen staat het beeld ME van Rosa Verloop van opgepropte pantykousen. Wonderbaarlijk hoe zij van panty’s en speldenknoppen zo’n markant beeld kan scheppen. De afwisseling in vorm en materiaal maakt deze tentoonstelling de moeite meer dan waard. Liefde heeft vele gezichten en de ZomerExpo geeft daar blijk van. Van alle werken is een catalogus uitgebracht. Normale prijs € 20,- (tijdelijk voor € 15,- te bestellen bij WBooks). ZomerExpo2012 is nog t/m 18 augustus te bezoeken in het Gemeentemuseum Den Haag.

Jaap Wagemaker


In Rotterdam heb je galerie Delta. Ik ben er helaas nooit geweest. Toch ken ik de naam goed. Ik weet dat de galeriehouder een liefhebber is van het werk van Jaap Wagemaker en daarin vinden wij elkaar. Toen ik mijn opleiding in de kunst deed, schreef ik een essay over deze naoorlogse materiekunstenaar. Hij was zijn tijd ver vooruit en plaatste bijvoorbeeld een stofzuigermond op het doek tot ontsteltenis van publiek en pers. Galerie Delta bestaat vijftig jaar en daarom heeft museum Boymans 'Meneer Delta' uitgenodigd om zijn verzameling te tonen op de muren van het museum. Bij 'Delta' ging bij mij een belletje rinkelen en ik dacht gelijk aan Jaap Wagemaker. Toen ik een afspraak met een Rotterdamse vriendin had, koppelde ik er een museumbezoek aan vast. De Delta-collectie in Boymans bevat werk van Schoonhoven en Constant maar Jaap Wagemaker kon ik niet vinden. Zie hier wat beelden. Ik was teleurgesteld en al bijna weggegaan toen ik op de achterkant van de panelen zijn werk ontdekte. Montagnes aux écritures, een prachtig werk waarin met materiaal en stof texturen gemaakt zijn waardoor je verdwaalt in een landschap. Slechts één werk hang er, maar zeer de moeite waard. Van Jaap is de uitspraak tijdens een van zijn reizen: 'Hee, ik ben in mijn eigen schilderij terecht gekomen.' Dus eerst schept hij het werk, dat intuïtief op doek ontstond en toen bleek er in de werkelijkheid een dergelijk beeld te bestaan. Fascinerend. De tentoonstelling Meneer Delta, is nog te zien t/m 20 mei.

ZomerExpo 2012 - Anoniem gekozen



Wat is dat spannend om aan zo'n open inschrijving mee te doen. Anoniem gekozen staat open voor kunstenaars en amateurs. Dit jaar is de kapstok: liefde. Iedereen die denkt iets bij te dragen hebben in dit thema, mag zijn werk inzenden. Je betaalt het inschrijfgeld en klaar. Dan begint het lange wachten. 
Eerst dacht ik: liefde? Ik heb helemaal niets met liefde. Ik maak landschappen en roest-reanimaties. Toen ging er iets borrelen. Vaak gebeurt dat onder de douche of ook wel op de fiets. Ik was al van plan iets te doen met vondsten en voorwerpen die om me heen zwierven na de dood van mijn moeder. Ze overleed in 2010. De knopendoos, de jarretels, de trouwfoto en vooral haar agenda-schrijfsels waren de stille getuigen. Maar het is meer ontdekte ik tijdens het maken. Het gaat over een generatie die niet meer leeft, ver voor de iPad en de iPhone. Ikzelf beweeg me er middenin. Mijn zoons sms-en en twitteren er lustig op los. Facebook is hun levensader. Ik leef in de tijd van sociale media maar heb ook nog voeling met de tijd van vroeger toen er nog met de hand werd afgewassen, de sokken gestopt en de kleding zelf gemaakt werd. Waar het eigen handschrift nog aanwezig was in papieren agenda's en persoonlijke voorwoordjes in boeken.
Zo ontstond 'In loving memory'.
Met dit werk heb ik in de rij gestaan voor Anoniem gekozen. Wat is het fijn als je dan te horen krijgt: 'Gefeliciteerd mevrouw, u bent door.'
15 juni is de opening in het Gem in Den Haag.

Beaufort04


Langs de Belgische Noordzeekust staan momenteel dertig beelden van internationale kunstenaars. De route begint in het westen bij De Panne en loopt door via Koksijde, Nieuwpoort, Westende, Middelkerke en Oostende naar Bredene, De Haan, Blankenberge en stopt in Zeebrugge. Beaufort04 is een triënnale die hedendaagse kunst toegankelijk maakt voor een groot publiek. Door de beeldenroute te combineren met de kustlijn is het een driejaarlijks groots cultureel evenement geworden. Monumentale installaties worden afgewisseld met intrigerende werken. De Nederlandse kunstenaar Folkert de Jong heeft een beeld geplaatst aan de haven van Blankenberge. De nar 'Monument voor een Saltimbaque' kijkt samen met zittende Belgen op het rustieke bankje uit over boten en masten van het pittoreske haventje. Het meest beangstigend vond ik de honden van Paolo Grassino. Zijn installatie 'Analgesia' staat zowel in het museum MEC Staf Versluys als aan het strand van Bredene. De honden verbeelden onze angst om alles wat we hebben te bewaken. Het zijn zwarte pallads en op het strand staan autowrakken met honden eromheen. De titel van het werk verwijst ook naar aspirines die verdoven evenals de samenleving verdooft is en soms geen greep meer lijkt te hebben op de gebeurtenissen. Het beeld dat mij het meest verraste was de zandworm van Marco Casagrande aan het strand van De Haan. Een mooi organische vorm die als beeld zijn bekoring heeft. Ik houd van het simpele materiaal zoals takken en wilgentenen en de ambachtelijkheid die eruit spreekt. Zoals hij zelf vertelt 'het sluit aan op de Nederlandse traditie van manden vlechten.' Het beeld wordt extra aantrekkelijk omdat je het kan betreden. Binnen wacht je dan de verrassing van het gefilterde zonlicht. De open sculptuur werpt zijn patronen van licht en schaduw op het zand waarover je loopt waardoor een totaal nieuw beeld ontstaat.
Voor Beaufort04 is een praktische wandelgids uitgegeven die met handige plattegronden je bij het juiste beeld brengt. De kusttram is een ideaal vervoermiddel omdat het alle kustplaatsen aandoet. Je kunt zelfs gratis fietsen huren via de VVV. Aan een dag heb je niet genoeg. Het leukste is een hotelletje te boeken voor een of twee nachten. Wat je verder nodig hebt is een paar stevige wandelschoenen, een vouwfiets en eventueel een auto en natuurlijk veel zonneschijn.

Cultuurbezuinigingen





Merkt u iets van de bezuinigingen op de cultuursector?
- Ja, ik merk het aan teruglopende verkopen. Mensen zijn voorzichtiger met het aanschaffen van kunst. 
Die btw-verhoging doet ook geen goed. 
Voor de kunstenaar blijft er steeds minder over of hij moet zijn prijzen drastisch verhogen maar dan wordt het nog moeilijker om kunst aan de man te brengen.
Hebben de bezuinigingen veel invloed op uw werk? 
- De bezuinigingen hebben geen invloed op mijn werk. Ik maak mijn eigen series assemblages of werken geïnspireerd op mijn eigen thema's: huid, landschap, grensvlakken. Toch betrap ik mezelf de laatste tijd wel op de gedachte: zal ik niet gewoon een paar kleurrijke, abstracte doeken maken die lekker in de verkoop liggen. Gewoon voor erbij. Hmmm...dus misschien toch een kleine invloed.
Waarom hebben kunstenaars zoals u cultuursubsidies zo hard nodig. 
- Kunstenaars hebben cultuursubsidies nodig om vrij en onafhankelijk werk te maken. Zo kan de kunstenaar echt wat vertellen met zijn werk en vernieuwend bezig zijn. Als je je oren laat hangen naar de markt en wat commercieel interessant is, krijg je pulp, klaprozen en portretten. Leuk voor boven de bank, maar geen kunst. Ikzelf ben onafhankelijk van subsidies. Zoals veel andere kunstenaars klus ik bij met kleine baantjes, lesgeven, workshops en het schrijven van artikelen over kunst.
Wat is uw eigen menign over deze bezuinigingsmaatregel?
- Als er gesneden moet worden, dan ook in de kunst. Maar niet zo drastisch en wel verantwoord. Kunst is breed. Ook concerten, bibliotheken, opera's, festivals, dans en kleinkunst horen erbij. Als dat allemaal zou verdwijnen, zou het een schrale bedoening worden. Anderzijds kan een bezuinigingsmaatregel ook een prikkel zijn om creatief het roer om te gooien. Het bepaalt mensen bij de vraag: wat wil ik nou echt? En waar een wil is, is een weg. Zo ontstaan er door de bezuinigingen ook weer nieuwe ideeën en initiatieven en niet alles is met geld te koop. Inzet, creatief denken, tijd en positieve energie zijn ook belangrijke krachten.
Verzet u zich tegen deze bezuinigingen op de cultuursector en heeft u ook geprotesteerd op 20 november? (Nederland schreeuwt om cultuur)
- Ik heb niet geprotesteerd op 20 november 2011 omdat mij dat niet zo ligt. Ik heb er wel reclame voor gemaakt via sociale media. Ik verzet me niet tegen de bezuinigingsmaatregelen maar zoek mijn eigen weg, volg mijn eigen ideeën en sluit me aan bij relevante netwerken en kunstprojecten. Er is nog genoeg leuks in de wereld van de kunst.
Uit een interview van een leerling met beeldend kunstenaar Els Vegter voor het maatschappelijk werkstuk over de cultuursector en bezuinigingen, laatste jaar vrije school Zeist.

Snijbonensnijder

Als kunstenaar bof ik met een creatief beroep. Je onderdompelen in kleur en vorm en iets scheppen uit het niets geeft veel voldoening. Toc...