Asjera in Utrecht


We hebben een nieuwe bewoner in huis. Nou ja, eigenlijk is het een beeldje. Ze heet Asjera en ze staat voor de vrouwelijke kant van god. Lang geleden stond ze zij aan zij met de god Jahweh in de oude tempel van Jeruzalem. Deze god kennen velen uit de Bijbel. Voordat de jaartelling begon, 700 jaar voor Christus en voordat de bijbelverhalen zijn geschreven werden god en godin beide aanbeden. Jahweh en Asjera waren een echtpaar en beide verschijningsvormen van het goddelijke, de eeuwige of het mysterie.

Tijdens opgravingen in Jeruzalem zijn recent 3000 beeldjes van Asjera terug gevonden. Kleine beeldjes van aardewerk tussen de 8-14 cm hoog, vermoedelijk een afspiegeling van een groter tempelbeeld. Asjera staat fier rechtop, geworteld in de aarde en biedt haar borsten aan als een voedende oermoeder. Asjera is uit de weg geruimd toen er een andere wind ging waaien. Ze moest vernietigd worden toen het patriarchaat zijn intrede deed en de overhand nam. Het oude testament laat duidelijk zien dat er nog maar plaats is voor één god die behoorlijk jaloers is en wraakzuchtig. Voor de vrouwelijke wederhelft is geen plek meer en Asjera wordt verbannen naar het domein van afgoderij. We zitten nog steeds met de erfenis. Een mannelijke god, ongelijkheid, strijd, oorlog noem maar op. De vrouwelijke helft blijft in ballingschap.

Asjera staat voor die vrouwelijke kant die elk mens in zichzelf kan herkennen en ontwikkelen. Dat maakt niet uit of je vrouw, man of nonbinair bent. Het is belangrijk om die zachte kant in jezelf te erkennen en maakt je heel als mens. Voor mij gaat het om eigenschappen als ontvankelijkheid, mildheid, afwachten, stilstaan, vredelievendheid, openstaan, zachtheid, omhulling, schepping, creatie, leven geven. Al die eigenschappen waar het vrouwelijk geslachtsorgaan en de baarmoeder symbolisch voor zijn.

Wij ontvangen een beeldje van Asjera op de laatste dag van de tentoonstelling Exodus op Buitenplaats Doornburgh. Kunstenaar Marieke Ploeg heeft met een groot aantal vrijwilligers drieduizend beeldjes gemaakt en afgebakken op vuur in de open lucht. In de ruimte staan de beeldjes opgesteld in een lange stoet, getiteld Asjera's terugkeer. Niet alle beeldjes staan recht overeind. Een groot aantal ligt kapot en verpulverd op de vloer. L'Histoire se répète. Beeldenstorm anno 2023. Het blijkt dat de vrijdag ervoor een vrouw de tentoonstelling heeft bezocht, met een toegangskaartje in haar hand en vervolgens nijdig de beeldjes vertrapt. Ze roept; 'Er is maar één god en dat is Jahweh.' Zoveel vrouwelijkheid raakt haar blijkbaar in haar agressie. De kunstenaar besluit de rommel niet op te ruimen en deze gewelddadige ingreep te tonen.

Mijn man en ik komen in de mooie tuin achter het klooster tot een gesprek. Wat geloof je eigenlijk? Vroeger toen ik nog naar de kerk ging, was een geloofsstatement gauw gemaakt. Dat leerde je op catechisatie. Tegenwoordig is het wat meer zoeken naar woorden. De god Jahweh voldoet voor mij niet meer. Asjera is een welkome aanvulling, een beetje te vergelijken met Maria misschien. Vrouwelijke godinnen zijn voor mij eerder inspiratiebronnen. God als 'het mysterie' of 'de onnoembare' of 'het eeuwige' spreekt me aan maar blijft ook steken in taal. Iedereen maakt zijn eigen beeld van god en geeft zijn eigen invulling eraan of benoemt zichzelf als atheïst. Respect voor elkaar en mededogen, dat lijkt me een mooi vertrekpunt en compassie voor de boze vrouw. 

Het verzoek van de kunstenaar is om Asjera mee te nemen na afloop van de tentoonstelling en zo bij te dragen aan haar terugkeer. Elke bezoeker die dat wil, kan een beeldje uitkiezen. Mijn man kiest de frontvrouw en ik ga voor een beeldje middenin de stoet in zachtroze tinten. Nu staat zij te pronken op de vensterbank tussen pop, Maria, Ganesha en het Delfts blauw uit het ouderlijk huis. Hier is ze thuis. Wil je meer thuisplekken zien van Asjera? Kijk dan hier waar Marieke Ploeg alle foto's verzamelt.

Snijbonensnijder

Als kunstenaar bof ik met een creatief beroep. Je onderdompelen in kleur en vorm en iets scheppen uit het niets geeft veel voldoening. Toc...