Berlijn

We worden wakker van voorbijrijdende treinen en metro’s. Elke twee minuten dendert er weer iets langs. Metro, trein of TGV. We zitten midden in het centrum onder de rook van het Hilton hotel. Als we naar buiten kijken zien we natte sneeuwvlokken. Weliswaar piepklein maar onmiskenbaar nat en koud. Eerst maar even alle kachels aan en lekker ontbijten. We zetten koers naar het Hamburger Bahnhof en pakken stoer de vouwfietsen. Beer met een hoed op en ik met een pet tegen de nattigheid. We komen langs de Rijksdag die inderdaad helemaal afgezet is en op alle hoeken bewaakt wordt met politie. Er schijnt een terroristische aanslag op de glazen koepel beraamd te zijn in februari 2011. Er zijn al twee terroristen in het land en een aantal moet nog komen. Uit voorzorg mogen toeristen de koepel niet meer bezoeken. Jammer, het ziet er indrukwekkend uit en vanuit de koepel heb je prachtig zicht op Berlijn. We fietsen langs de Brandenburger Tor, een imposant monument dat vroeger de grens tussen Oost en West markeerde. Later op de dag zien we nog brokstukken van de muur op Postdammer Platz. Vol met graffiti. Foto’s vertellen het verhaal van toen en nu. Auto’s die pal tegen de muur geparkeerd staan, families die staan te praten bij de muur, het geeft me een onwerkelijk gevoel. Hoe ver gaan mensen om hun territorium af te bakenen. De muur liep dwars door woonwijken heen en rukte families uiteen. Ik kan het niet laten een brokstukje van de muur te kopen met de graffiti er nog op voor de jongens thuis. De toeristenwinkel ligt er vol mee maar voor mij is het uniek. We kopen twee boeken met graffiti en streetart voor Sinterklaas. Justus is erg dol op graffiti en wil al maanden spuitbussen kopen. Jelle is bezig met kunstige letters maken. Het zijn kleurrijke boeken ter inspiratie en vertellen het verhaal van de muur door de ogen van kunstenaars. Aangekomen bij Hamburger Bahnhof drinken we eerst cappuccino bij het kunstcafé Sarah Wiener. Ze serveren heerlijke cheesecake en citroentaart. Het museum is gevestigd in het oude station. In de hal en de ruimte erachter zie je nog de stationsbogen en de route naar de keldergewelven loopt via de trappen die vroeger naar de treinen leidden. Een bijzonder gebouw met kunst van Joseph Buys, Anselm Kiefer en Robert Rausschenberg. Het werk van Rausschenberg heb ik al eerder gezien in Barcelona. Hij werkt veel met vondsten, oude deuren, kozijnen en oud roest. Het meest word ik getroffen door het immense werk van Kiefer. Monumentale doeken met verf, materie en objecten in donkere tinten. Het zijn landschappen waar je in kunt dwalen. Geen vrolijke kunst. De materialen die hij gebruikt zijn ook zwaar zoals lood. Hij maakt er een duikboot van en bevestigt die bovenaan zijn grote doek met schroeven en bouten. Hele stukken verkoolde boomstam hangen los in het schilderij. Achterin de zaal hangt een supergroot werk met hele lappen lood erop. Ertussen kleine kanten, verweerde jurkjes en kledingstukken. Draden hangen los van het doek af dat wel veertig centimeter naar voren steekt op sommige plaatsen. In zijn werk gebruikt hij niet alleen verf maar ook stro, zand, glas, as, beton, ijzer, klei en lood. In het midden van de zaal staat een groot vliegtuig van plakken lood. Tussen de gestapelde lagen steken droogbloemen uit. Het werk van Kiefer verwijst naar historische gebeurtenissen zoals de oorlog. Vernietiging, verval en destructie zijn grote thema’s in zijn werk.